โรค โรคจิตอารมณ์ (Mood disorder with psychotic feature unspecified) เกิดจากอะไร และวิธีการรักษาเบื้องต้นเป็นอย่างไร

ข้อมูลโรคและสาเหตุการเกิดโรค

โรคจิตทางอารมณ์เป็นความผิดปกติ ซึ่งประกอบด้วยลักษณะสำคัญคือ มีความผิดปกติของอารมณ์เป็นอย่างมาก ได้แก่ ซึมเศร้ามาก อารมณ์ดีหรือก้าวร้าวผิดปกติ หรือหงุดหงิดมาก ร่วมกับอาการจิตเภทที่มีความคิดและการรับรู้ไม่ตรงกับความเป็นจริง เช่น เห็นภาพหลอน หูแว่ว ระแวงคิดว่าคนอื่นจะมาทำร้าย เป็นต้น โรคจิตอารมณ์แบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ

• Depressive type จะมีอาการซึมเศร้าร่วมกับอาการจิตเภท โดยจะมีอาการขึ้นลงเป็นช่วงๆ แต่มักไม่มีช่วงที่อาการหายเป็นปกติเลย การพยากรณ์โรคจึงแย่กว่าโรคซึมเศร้าทั่วไป
• Bipolar type จะมีอารมณ์ดีหรือหงุดหงิดก้าวร้าวผิดปกติ ร่วมกับอาการจิตเภท โดยอาจจะมีหรือไม่มีช่วงที่ซึมเศร้าก็ได้ ปัจจุบันเชื่อว่าสาเหตุของโรคจิตอารมณ์นี้เกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น พันธุกรรม การทำงานที่ผิดปกติของสมอง และจากสภาพแวดล้อมของผู้ป่วย เช่น การเลี้ยงดูในวัยเด็ก หรือความเครียดในชีวิตประจำวันที่กระตุ้นให้โรคแสดงอาการ

อาการของโรค

ผู้ป่วยจะมีอาการของภาวะจิตเภท โดยอาจจะเป็นอาการทางบวกหรืออาการทางลบก็ได้ อาการทางบวก ได้แก่ มีความคิดหลงผิด ระแวงว่าคนอื่นจะมาทำร้าย คิดว่าตนส่งกระแสจิตได้ พูดจาสับสนไม่ปะติดปะต่อ มองเห็นภาพหลอนหรือหูแว่ว โวยวาย ก้าวร้าว ทำร้ายคนอื่น ส่วนอาการทางลบ ได้แก่ แยกตัว ไม่สุงสิงกับใคร ไม่สนใจดูแลสุขอนามัยส่วนตัว เฉื่อยชาลง ไม่ทำงาน นั่งเฉยๆได้ทั้งวัน เป็นต้น นอกจากอาการทางจิตเภทแล้วผู้ป่วยจะมีอารมณ์ที่ผิดปกติร่วมด้วย โดยอาจเกิดขึ้นพร้อมกัน หรือเกิดสลับช่วงกันก็ได้ แบ่งอารมณ์ที่ผิดปกติเป็น 2 ประเภท คือ

• อารมณ์เศร้า มักมีอาการเบื่อหน่าย ท้อแท้ ไม่อยากทำอะไร รู้สึกว่าตัวเองไร้ค่า มองทุกอย่างในแง่ลบ เบื่ออาหาร นอนไม่หลับหรือหลับทั้งวัน รวมทั้งอาจมีความคิดฆ่าตัวตายได้
• อารมณ์ดีหรือก้าวร้าวผิดปกติ มักมีความคิดแล่นเร็ว พูดมาก พูดไม่ยอมหยุด รู้สึกว่าตนมีความสำคัญหรือมีความสามารถมาก นอนน้อยกว่าปกติมาก โดยไม่มีอาการเพลีย สมาธิลดลง ความยับยั้งชั่งใจเสียไป เช่น ใช้จ่ายเงินฟุ่มเฟือย ทำเรื่องที่เสี่ยงอันตรายหรือผิดกฎหมาย ไม่ยับยั้งชั่งใจในเรื่องเพศ

แนวทางการตรวจวินิจฉัยโรค

แพทย์จะทำการซักถามอาการจากทั้งผู้ป่วยและผู้ใกล้ชิดผู้ป่วย โดยจะซักประวัติครอบคลุมตั้งแต่ พฤติกรรมที่เปลี่ยนไปและอาการที่เกิดขึ้น สภาวะทางอารมณ์ของผู้ป่วย ความเครียด ระยะเวลาที่เริ่มสังเกตอาการป่วย สิ่งกระตุ้นอาการ การใช้สารเสพติด โรคทางกายที่เกิดขึ้นก่อนที่จะเริ่มมีอาการทางจิต รวมไปถึงประวัติการป่วยเป็นโรคจิตเวชในครอบครัว

แนวทางการดูแลรักษา

สามารถรักษาได้ด้วยการใช้ยาเป็นหลัก โดยแพทย์จะให้ยาทางจิตเวชเพื่อปรับสารสื่อประสาทในสมอง และอาจมีการให้ยาปรับอารณ์หรือยาต้านซึมเศร้าร่วมด้วย ขึ้นอยู่กับอาการและความรุนแรงของโรค พร้อมทั้งให้คำแนะนำเกี่ยวกับโรคและยา รวมถึงการดูแลตนเองในด้านต่างๆแก่ทั้งผู้ป่วยและญาติควบคู่กันไปด้วย นอกจากการรักษาด้วยยาแล้ว แพทย์จะแนะนำให้ทำจิตบำบัดร่วมด้วยเพื่อให้สามารถจัดการกับความเครียดได้ดียิ่งขึ้น และลดความขัดแย้งกับคนรอบข้างที่เป็นสาเหตุของความเครียดลง การทำครอบครัวบำบัด และฟื้นฟูสภาพจิตใจเพื่อให้ผู้ป่วยกลับไปใช้ชีวิตในสังคมได้เป็นปกติก็เป็นหลักการรักษาที่สำคัญเช่นเดียวกัน

แพทย์เฉพาะทางแนะนำ

จิตแพทย์, จิตแพทย์เด็ก กรณีอายุน้อยกว่า 15 ปี

ข้อควรระวัง

• สำหรับผู้ป่วยบางรายที่มีอาการรุนแรง ก้าวร้าว โวยวาย ทำร้ายผู้อื่น หรือมีความเสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย แพทย์อาจพิจารณารับไว้รักษาในโรงพยาบาลจนกว่าอาการจะคงที่

ข้อมูลเพิ่มเติม

http://medinfo2.psu.ac.th/psychiatry/elearning/document/undergrade/Document%20year%204/depressive%20.pdf https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK541012/