โรค ภาวะถอนพิษสุรา (Alcohol withdrawal syndrome) เกิดจากอะไร และวิธีการรักษาเบื้องต้นเป็นอย่างไร

ข้อมูลโรคและสาเหตุการเกิดโรค

ภาวะถอนพิษสุรา เกิดขึ้นเมื่อผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์ปริมาณมากเป็นประจำหยุดดื่มแอลกอฮอล์หรือลดปริมาณการดื่มลงอย่างฉับพลัน ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของสารสื่อประสาทในสมอง จนเกิดอาการถอนสุราตามมา

อาการของโรค

อาการมักเกิดขึ้นหลังจากหยุดดื่มแอลกอฮอล์ 24-72 ชั่วโมง โดยอาการผิดปกติจะแบ่งระดับความรุนแรงออกเป็น 2 แบบ ดังนี้

1. อาการถอนสุราระดับเริ่มต้น (Simple withdrawal state) ผู้ป่วยจะมีอาการตัวสั่น มือสั่น เหงื่อออก ชีพจรเร็ว ร่วมกับมีอารมณ์หงุดหงิด คลื่นไส้ อาเจียน อ่อนเพลีย ครั่นเนื้อครั่นตัว ปวดศีรษะ อาการสั่นจะมากขึ้นเมื่อมีการเคลื่อนไหว ถ้าให้เหยียดแขนหรือแลบลิ้นจะยิ่งเห็นชัด
2. อาการถอนสุราระดับซับซ้อน (Complex withdrawal state) ร้อยละ 3 ของผู้ที่มีภาวะถอนพิษสุราจะมีอาการชักเกร็ง โดยจะเป็นแบบเกร็งกระตุกทั่วร่างกาย มักเกิดอาการชักในช่วง 12-48 ชั่วโมงหลังจากหยุดดื่มสุรา นอกจากนั้นผู้ป่วยบางรายจะมีอาการถอนพิษสุราแบบรุนแรง หรือ Delirium Tremens อาการมักเกิดขึ้นหลังจากหยุดสุราได้ 2-3 วัน และจะเกิดในผู้ที่ดื่มสุราหนักต่อเนื่องมา 5-15 ปี ลักษณะอาการสำคัญ คืออาการเพ้อสับสน โดยมักเริ่มเป็นตอนเย็นหรือกลางคืน ผู้ป่วยจะสับสนวุ่นวาย ประสาทหลอนเห็นคนจะมาทำร้าย รู้สึกว่ามีอะไรมาไต่ตามตัว บางครั้งหูแว่ว ได้ยินเสียงคนพูด เสียงคนข่มขู่ ผู้ป่วยจะมีท่าทางหวาดกลัว ตื่นตระหนก กระสับกระส่าย อาจโวยวายร้องตะโกนหรือหลบซ่อนตัว อาการเป็นตลอดทั้งคืน ช่วงเช้าอาการจะทุเลาลง ตอนบ่ายอาการจะปกติดี ซึ่งเป็นการแกว่งไกวของอาการ ญาติมักจะคิดว่าหายดีแล้ว แต่พอตกเย็นผู้ป่วยก็เริ่มกลับมามีอาการอีก ลักษณะนี้เป็นอาการของภาวะถอนพิษสุราแบบรุนแรง ควรรีบไปพบแพทย์ทันทีเพราะอาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิต

แนวทางการตรวจวินิจฉัยโรค

แพทย์สามารถวินิจฉัยภาวะนี้ได้โดยการซักประวัติอาการ ประวัติการดื่มสุรา และการขาดสุราอย่างละเอียด รวมถึงประวัติการใช้สารเสพติดอื่นๆ การตรวจร่างกายอย่างละเอียดโดยเฉพาะการตรวจทางระบบประสาท ก็จะสามารถวินิจฉัยภาวะนี้ได้ อย่างไรก็ตามในรายที่มีอาการรุนแรง มีการชักเกร็งหรือประสาทหลอน แพทย์อาจพิจารณาตรวจเลือด และเอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมองเพิ่มเติมด้วยได้

แนวทางการดูแลรักษา

วิธีการรักษาภาวะ Alcohol Withdrawal ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการป่วยเป็นหลัก ซึ่งสามารถทำได้ดังนี้ ผู้ป่วยที่มีอาการไม่รุนแรง เมื่อแพทย์ได้ทำการตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียดแล้ว หากไม่มีภาวะถอนพิษสุรารุนแรง หรือมีภาวะผิดปกติอื่นๆร่วมด้วย แพทย์อาจพิจารณาให้กลับไปรักษาตัวที่บ้านได้ แต่ควรอาศัยอยู่กับครอบครัวหรือเพื่อน เพราะจำเป็นต้องมีคนคอยช่วยเหลือได้อย่างทันท่วงทีหากอาการป่วยกำเริบ และผู้ป่วยควรไปพบแพทย์เพื่อติดตามอาการตามนัดหมายอย่างเคร่งครัด นอกจากนี้แพทย์อาจแนะนำให้ผู้ป่วยเข้ารับคำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญเพื่อบำบัดอาการเสพติดแอลกอฮอล์ต่อไป และผู้ป่วยบางรายอาจจำเป็นต้องรับประทานยากล่อมประสาทเพื่อบรรเทาภาวะถอนพิษสุราควบคู่ไปด้วย ผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรง จำเป็นต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด โดยแพทย์จะคอยตรวจวัดความดันโลหิต อัตราการเต้นของหัวใจ และระดับสารเคมีในเลือดชนิดต่างๆ โดยแพทย์มักให้ผู้ป่วยรับประทานยา หรือฉีดยากล่อมประสาทร่วมด้วยเพื่อบรรเทาภาวะถอนพิษสุรา

แพทย์เฉพาะทางแนะนำ

จิตแพทย์, จิตแพทย์เด็ก กรณีอายุน้อยกว่า 15 ปี

ข้อควรระวัง

• ภาวะถอนพิษสุราเป็นสิ่งที่สามารถป้องกันได้หากมีความเข้าใจ ถ้าคุณหรือคนรอบข้างมีการดื่มสุราเป็นประจำต่อเนื่องมานาน ในการจะหยุดหรือเลิกดื่มสุรานั้น ควรทำอย่างค่อยเป็นค่อยไป ไม่หักดิบ หรือหากไม่มั่นใจควรเข้ารับคำปรึกษาแพทย์ หรือปรึกษาสายด่วนเลิกเหล้า 1413 เพื่อให้การเลิกเหล้านั้นสำเร็จและเป็นไปอย่างปลอดภัย
• หากผู้ป่วยเกิดอาการชักเกร็งจากการขาดสุรา การปฐมพยาบาลเบื้องต้น คือ จับผู้ป่วยนอนลงบริเวณพื้น หันตะแคงใบหน้าผู้ป่วย เพื่อป้องกันการสำลัก และรอให้ผู้ป่วยหยุดชักเอง ในขณะที่โทรเรียกรถพยาบาล ไม่ควรนำอะไรทั้งสิ้นเข้าไปในปากของคนไข้ เนื่องจากจะเกิดความเสี่ยงของการสำลักและอุดตันในหลอดลมทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถหายใจได้เอง และหลังจากที่ผู้ป่วยหยุดชักเกร็งแล้ว ควรจะจับผู้ป่วยนอนตะแคง และสังเกตุอาการต่อเนื่อง ขณะรอความช่วยเหลือจากทีมแพทย์

ข้อมูลเพิ่มเติม

https://med.mahidol.ac.th/ramamental/psychiatristknowledge/generalpsychiatrist/08062014-0911#:~:text=กลุ่มอาการเนื่องจากการขาดสุรา%20(alcohol%20withdrawal%20syndrome)%20เป็น,2/3%20ขวดต่อวัน https://www.pobpad.com/alcohol-withdrawal-ภาวะถอนพิษสุรา