โรค ภาวะการปรับตัวผิดปกติ (Adjustment disorder) เกิดจากอะไร และวิธีการรักษาเบื้องต้นเป็นอย่างไร


เขียนโดย
ข้อมูลโรคและสาเหตุการเกิดโรค
ภาวะการปรับตัวผิดปกติ (adjustment disorder) มีสาเหตุชัดเจนจากภาวะความกดดัน หรือความเครียด ที่ทำให้คนไข้ไม่สามารถปรับตัวรับกับสภาวะนั้นๆ ได้อย่างเหมาะสม มีความทุกข์ ทรมาน จนกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น การเรียน การงาน และการเข้าสังคม สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน โดยแต่ละคนมีปฏิกิริยาตอบสนองต่อความเครียดแตกต่างกัน ภาวะนี้เป็นภาวะทางจิตเวชที่สามารถหายเป็นปกติได้ โดยอาการมักจะเกิดภายในระยะเวลา 3 เดือนหลังจากมีภาวะความกดดัน หรือความเครียดมากระทบ และมีอาการคงอยู่นานไม่เกิน 6 เดือน
อาการของโรค
อาการมีได้หลายแบบแตกต่างกันไป เช่น
- รู้สึกเศร้า สิ้นหวัง ร้องไห้บ่อย
- ไม่รู้สึกสนุกกับสิ่งที่เคยทำแล้วมีความสุข
- รู้สึกหนักใจ เป็นกังวล หงุดหงิด กระวนกระวายใจ หรือเครียด
- รู้สึกกดดันเป็นอย่างมาก หลบหลีกจากสังคม
- นอนไม่หลับ หรือนอนหลับมากเกินไป
- เบื่ออาหาร
- สมาธิสั้น ไม่สามารถจดจ่อได้
- หากเป็นรุนแรงอาจมีความคิดหรือพยายามจะฆ่าตัวตาย โดยอาการเหล่านี้มักจะส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน การเรียน การทำงาน หรือการเข้าสังคมได้
แนวทางการตรวจวินิจฉัยโรค
แพทย์จะวินิจฉัยภาวะนี้ได้จากการซักประวัติและพูดคุยกับผู้ป่วยเพื่อประเมินอาการ และหาสาเหตุของความเครียดความกดดันที่ทำให้เกิดอาการผิดปกติเหล่านี้ เพื่อช่วยในการวินิจฉัยและให้คำแนะนำแนวทางการรักษาต่อไป
แนวทางการดูแลรักษา
การรักษาจะมุ่งไปที่การบรรเทาอาการจากภาวะปรับตัวผิดปกตินี้ เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยกลับไปใช้ชีวิตได้ใกล้เคียงกับปกติมากที่สุด นอกจากนี้ จิตแพทย์อาจให้เพื่อน ครอบครัว หรือสังคมรอบข้างเข้ามามีส่วนร่วมในการรักษาควบคู่กับการรักษาด้วยวิธีอื่น ๆ เช่น
- การทำจิตบำบัด (Psychotherapy) เป็นวิธีการรักษาด้วยการพูดคุย มีทั้งการพูดคุยแบบบุคคล กลุ่ม หรือครอบครัว เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยทำความเข้าใจกับเหตุของความเครียดและผลกระทบที่เกิดขึ้น มีกำลังใจในการรับมือกับความเครียด และสามารถกลับไปทำกิจวัตรประจำวันของตนเองได้อย่างปกติ
- การใช้ยารักษา แพทย์จะใช้การรักษาด้วยยาไปพร้อมกับการทำจิตบำบัดอย่าง ยาต้านเศร้า (Antidepressants) หรือยาระงับอาการวิตกกังวล (Anti-Anxiety Drugs) ซึ่งอาจช่วยบรรเทาอาการที่เกิดขึ้นได้ อย่างไรก็ตามผู้ป่วยไม่ควรเริ่มทานยาหรือหยุดใช้ยาด้วยตนเองควรปรึกษาแพทย์ก่อนทุกครั้ง
แพทย์เฉพาะทางแนะนำ
จิตแพทย์, จิตแพทย์เด็ก กรณีอายุน้อยกว่า 15 ปี
ข้อควรระวัง
หากมีอาการที่เข้าได้กับภาวะปรับตัวผิดปกตินี้ แต่อาการเป็นเรื้อรังนานกว่า 6 เดือน หรือมีสถานการณ์ที่ก่อให้เกิดความเครียดใหม่ หรือพบเจอเหตุการณ์กระทบจิตใจซ้ำๆ ควรไปพบจิตแพทย์เพื่อรับคำปรึกษาและหาวิธีในการจัดการความเครียดที่เกิดขึ้นและควรเข้าไปพบจิตแพทย์โดยเร่งด่วนหากมีความคิดทำร้ายตนเองหรือผู้อื่น
ข้อมูลเพิ่มเติม
https://www.manarom.com/blog/Adjustment_Disorder.html https://www.dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=30154